Sayın okurlarım,
Fındık tarımı, yıllarca yanlış ve eksik yapılmaktadır.
Yanlış yapılan uygulamalar zamanla doğru imiş gibi algılanmakta, uygulamalara devam edilmekte, üzerine kitaplar broşürler yazılmakta, Tv lerde yanlışlığına bakılmadan yayınlar yapılmaktadır.
Bunlardan biride; “Fındık dallarında, yüksek verimliliğin genel olarak 20-25 yaşlarına kadar devam ettiği, bu yıllarda yan dallar üzerindeki dalcıkların sıklaştığı, yıllık sürgünlerin kısaldığı ve verimden düşmeye başladığı kabul edilerek, dalların 20-25 yaşlarında dibinden kesilmesi” dir.
Fındıkçılar, çiftçiler, budamacılar arasında bu görüş adet haline gelmiş, budama yapılan, bahçelerde 25-30 yaşına gelmiş dallar verimlide olsa verimsiz de olsa, verimden düştü diye kesilmektedir. Belki daha 10-20 yıl ürün verecek dallar 20-30 yaşlarında kesilmektedir.
Bunun kanıtı budama yapılan bahçelere bakıldığında 25-30 yaşlarından daha yaşlı dalların görülmemesi, çok nadir olmasıdır.
20-30 yaşlarında dal kesilmez mi? Kesilir elbet. Yaralanmış, kurumuş, kırılmış, kurt vurmuş vs gibi dallar her zaman dibinden kesilir ocaklardan uzaklaştırılır.
Fındık bahçeleri tekniğine göre kurulmamıştır. Yanlış kurulmuştur, kurulmaktadır. Dikim tekniğine uygun yapılmamıştır. Yanlış yapılmıştır, yapılmaktadır. Budama tekniğine göre yapılmamıştır. Hatta hiç yapılmamıştır, yapılanda yanlış yapılmıştır, yanlış yapılmaktadır. Bakım tekniğine uygun yapılmamıştır. Yapılan da yanlış yapılmıştır, yapılmaktadır. Ocaklarda dallar budama yapılarak büyütülmemiş. Kendi halinde büyümüş, büyümektedir. Çiftçilerin hatası olan yanlış uygulamalardan dolayı dallar dar alandan çıkmakta, sık, yan yana, bitişik, kavak ağacı gibi uzun boylu büyümek-te ve sürgünleri kısa ve az sayıda oluşmaktadır. Bu şekilde büyüyen fındık dalları, en geç 25-30 yaşlarında verimlerinin düştüğü kabul edilerek kesilmektedir.
Fındık dallarının verimliliği, optimum yılları, ömrü hakkında bilgi edinebilmek için bu dalların tekniğine göre yetiştirilip bir ömür boyu dikim ve budamasının yapılıp takibe alınması ve tespit edilmesi gerekirken, tamamen yanlış uygulamalarla kendi halinde verimsiz yetişen dallara bakarak, fındık dallarının optimum verim yaşı, verimden düştüğü yaşlar ve kesilmesi gereken yaşlar hakkında karar verilmesi doğru değildir.
Yanlış yapılan uygulamaların sonuçlarının doğru gibi algılanması yanlıştır. Ben 1978-1999 yılları arasında Fındık Araştırma Enstitüsü'nde çalıştım. Fındık dalların-da, 20-25 yaşlarına doğru dalcıklarının sıklaştığına ve yıllık sürgünlerin uzunluğuna kısalarak verimden düşmeye başladığına, düştüğüne dair bir çalışmaya rastlamadım. Görmedim. Yaptığım sorgulamada da 2000 yılından günümüze kadar zamanda bu uygulamayı doğrulayacak bir çalışma yapılmadığını tespit ettim.
Bu duruma göre bu uygulama bir araştırma/bir çalışma sonucuna dayanmamaktadır. Yani uydurmadır.
************************************
Fındık dallarında/ocaklarında/bahçelerinde zaman zaman sürgün uzunlukları kısalmakta, uzun sürgün sayıları azalmakta, kuruyan sürgün sayısı artmakta ve bunlara bağlı olarak ertesi yıl verim düşmektedir.
Bu doğrudur.
Ancak yaptığım bir çalışmaya göre; fındık dallarında verimin düşmesinin iddia edildiği gibi 20-25-30 yaşlarına doğru olmadığı, fındık dallarında verimin düşmesi, dallardan azami ürünün alındığı, 10-12 yaşlarından itibaren çok ürün alındığı yılların ertesi yılında ve anormal iklim olaylarının olduğu yılların ertesi yılında olmaktadır.
FINDIK DALLARINDA VERİMİN DÜŞMESİNİN EN BÜYÜK NEDENİ DALLARDA KARANFİLİN/ÇOTANAĞIN/MEYVENİN ÇOK OLMASI VE BU ÇOTANAKLI SÜRGÜNLERDE ERTESİ YIL İÇİN KARANFİL OLUŞMAMASIDIR.
Çok ürün yılında dal gücünün büyük bir kısmını, üzerindeki karanfillerin çotanak haline gelmesi ve bunlarında olgunlaşması için harcadığından ancak kalan gücünün sürgün boylarını ve sayısını artırmaya yetmediğini söyleyebilirim. Bu nedenle çok ürün yılında toplam sürgün sayısının az ve bunun içinde uzun sürgün sayısının da az olması (yeterli seviyenin çok altında) engellenemediği için ertesi yıl verimin düşmesi de önlenememektedir.
Bu durum peryodisite yaratmaktadır. Fındıkta normal şartlar altında çok ürün yılını az ürün yılı ya da az ürün yılını çok ürün yılı takip etmektedir. Ancak dalda ürünün çok olması, beklenmedik olumsuz iklim olayları(kurak, don, sis, aşırı yağmur) ile bakımın az yapılması, hiç yapılmaması, ilgisizlik vs gibi nedenler bahçelerde çok ürün yılının iki yılda bir, üç yılda bir veya dört yılda bir olmasına neden olabilmektedir.
Fındık dalları, bakımları iyi yapıldığında verim düşmesini 1-3 yıl içinde toparlayarak tekrar uzun sürgünler oluşturarak çok ürün verebilmektedir.
Fındık dalının ömrü kaç yıldır bilinmiyor. Ömrünün kaç yıl olduğu bilinmeyen fındık dalları 25-30 yaşında verimden düştü diye kesiliyor. Bahçede yaşlı dal varsa tabi size göre hemen kesiliyor. 25-30 yaşında dal kesilir mi denilmiyor.
Bakımlı fındık dalının ve bu dallardan oluşan ocakların ve bahçelerin ömrü 50-60 yıldır. Tekniğine uygun dikilmiş, fidan ve genç dal budaması ve dal budaması yapılmış bahçelerde fındık dallarının verim çağı 10-12 ci yıllardan itibaren başlamakta ort 30 yıl devam etmektedir. Bu ort 30 yıl içinde az ürün yılları da vardır çok ürün yılları da vardır, orta ürün yılları da vardır. Dallar 35-45 yaşlarından itibaren yaşlanmaya başlamakta 50-60 yaşlarında sürgünden kalarak verimden düşmektedirler. Bu yaşlarda fındık bahçeleri sökülür tekniğine göre yeniden dikilir.
Ömrü 50-60 yıl olan fındık dalının, 25-30 yaşlarına doğru dalcıklarının sıklaştığı ve yıllık sürgünlerinin uzunluğuna kısalarak verimden düşmeye başladığı, düştüğü ve bu yaşlarda kesilmesi, yenilenmesi, dibinde yedek dal büyütülerek en geç 25-30 yaşında kesilmesinin dayanağı yoktur bu nedenle doğru değildir.
*************************
Fındık hasat edildikten sonra dal kesilir mi?
Eğer bahçede o tarihlerde kurak etki yapmıyorsa, dibinden kesilen dallar ocaktan uzaklaştırılırken diğer komşu dallara zarar vermiyorsa fındık dalları dibinden kesilebilir. Kesilen dalların kökleri komşu dalların köklerine zarar vermezse sökülür. Bu zamanda sadece dal ve dip sürgünleri kesilebilir. Fındık ocaklarında dalların seyreltilmesi amacı ile diplerinden kesilmesi budama değildir. Birçok çiftçimiz hasat sırasında kesilmesi gereken bazı dalları dibinden ya da gövdesinden kesmektedir. Ben 10 Eylül 2020 tarihinden itibaren dip sürgünlerini kontrolümde aldırdım ve ocaklardan fazlalık dalların kesilmesine devam ediyorum. Bir zararını görmedim. Hatta kârını gördüm. ESAS BUDAMA DAL ÜZERİNDE YAPILAN BUDAMADIR. Yalnııız, dal üzerinde budama yapılabilmesi için yaprakların yarısından çoğunun dökülmesi gerekir. Bu şarttır. Fındık dalı üzerinde yan dal ve sürgün kesilmesi, yaprakların yarısından çoğu döküldükten sonra buda takriben Ekim ayı ikinci yarısında, Kasım, Aralık veya Ocak aylarında yapılır. Hasat sonrası veya Eylül ayında sadece fazla dalların ve dip sürgünlerinin kesildiği bahçelere “fidan, genç dal ve dal budaması” için Ekim ayı ikinci yarısında, Kasım, Aralık veya Ocak aylarında en az bir kez daha gidilmesi mecburiyeti vardır. Eğer gidilmezse budama yapılmamış olur. Burası çoook önemli!
*******************************
TARIM İL MÜDÜRLÜKLERİNE, ZİRAAT ODALARINA ÇAĞRIMDIR.
Her yıl Tarım İl Müdürlükleri ve Ziraat Odaları tarafından, ayrı ayrı ya da beraber, farklı bahçelerde budama ve bakım ile örnek bahçeler yapılmaktadır.
Halk bahçelerinde fidan, genç dal, verim çağında dal ve nadiren de olsa yaşlanmaya başlamış dal vardır. Fidana, genç dala, verim çağında dala ve yaşlanmaya başlamış dala aynı budama işlemi uygulanmaz, farklı budama uygulanır. Dolayısıyla bunların budama süreleri de farklıdır. Ben kendi bahçemde bunların hepsini uyguluyorum. Fidanların, genç dalların, verim çağında dalların ve yaşlanmış dalların budama süreleri 1-6 yıldır. Örneğin; bahçeye bir kez budama yapılırsa- ki bahçelere bir kez budama yapılmaktadır- budama çook eksik yapılmış olur. Kalan yılların budamalarını kim yapacak?
ÇAĞRIMDIR!
Tarım İl Müdürlükleri veya Ziraat Odaları tarafından 2019 yılında budama ve bakımın yapıldığı örnek bahçelerden bir veya iki tanesinin yarım dekar yerinde tahminen 25-30 ocakta, bu bahçenin sahibi ile görüşüp anlaşıp bir yıl değil, yıl arası vermeden beş-altı yıl budamayı/bakımı sizler yapınız ve sizlerle beraber sizin kontrolünüzde bahçe sahibine yaptırınız. Böylece budamayı eksik değil tam yapmış olursunuz, bahçe sahibine de gerçek budamayı ve bakımı öğretmiş olursunuz. Benim ulaştığım gibi, fındık tarımı ve fındık budaması kitaplarında olmayan bilgilere ulaşırsınız.
İsteyenlere budama konusunda yardım yapabilirim.
Saygılarımla.
Makale Yazısı-
FINDIK DALLARININ, 20-25-30 YAŞLARINDA VERİMDEN DÜŞMEYE BAŞLADI DİYE KESİLMESİ YANLIŞTIR
Yazar Ali Kaya - Mesaj Gönder --- Okunma
Yorum yazarak Yeşilgiresun Gazetesi Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Yeşilgiresun Gazetesi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler Yeşilgiresun Gazetesi editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı Yeşilgiresun Gazetesi değil haberi geçen ajanstır.
Şimdi oturum açın, her yorumda isim ve e.posta yazma zahmetinden kurtulun. Oturum açmak için bir hesabınız yoksa, oluşturmak için buraya tıklayın.
Yorum yazarak Yeşilgiresun Gazetesi Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Yeşilgiresun Gazetesi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler Yeşilgiresun Gazetesi editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı Yeşilgiresun Gazetesi değil haberi geçen ajanstır.