Cumhuriyetin ilanının ve kuruluşunun doksandördüncü yılını milletçe kutladık.
Kutlamalardan, Türk halkının, Cumhuriyetin önemini ve değerini iyi özümsediği bir kez daha anlaşıldı.
Şimdi, o zamanki Meclise dönelim ve Turgut Özakman'ın kaleminden, bu tarihi anlara tanık olalım:
(Turgut Özakman, Cumhuriyet, Türk Mucizesi eseri, birinci cilt.)
“Mustafa Kemal Paşa 28 Ekim akşamı bazı arkadaşlarını yemeğe davet etti. Bu toplantıda Ali Fuat Paşa bulunamadı, İstanbul'a hareket etmişti. Bu tarihi yemekte şu milletvekilleri bulundu: Fethi Bey, İsmet Paşa, Kazım Özalp Paşa, Halit Paşa, Kemalettin Sami Paşa, Fuat Bulca, Ruşen Eşref Ünaydın.
Bir süre genel konular konuşuldu. Mustafa Kemal Paşa büyük kararlardan önce yaptığı gibi yine içine çekilmiş, susuyor, düşünüyor ve dinliyordu. Yemek biterken hükümet sorunu açıldı. Bazı görüşler ileri sürüldü. Sorunu kökünden çözecek çarenin adını Mustafa Kemal Paşa açıkladı:
-Yarın Cumhuriyet ilan edeceğiz!
Hepsi bu açıklamayı büyük bir sevinçle karşıladı.
Ertesi gün iş bölümü yapıldı, hepsinin görevi saptandı.
Misafirler erken kalktılar. Derin bir saygı içinde ayrıldılar. Yarın başka bir gün olacak. Anadolu İhtilali hedefine varacaktı.
Yalnız İsmet Paşa kalmıştı. Mustafa Kemal Paşa 4 ay önce hazırladığı notları çıkardı. Anayasada yapılacak değişiklikleri konuşa konuşa son olarak gözden geçirdiler. Anayasanın birkaç maddesinde değişiklik yapılması sorunu çözüyordu.
Sonunda rejimin adı konacaktı.
Merkezi Konya'da bulunan 2. Ordu Komutanlığı'na atanan Ali Fuat Paşa 29 Ekim sabahı Haydarpaşa'ya ulaştı.
Geleceğini bildirdiği için, İstanbul'da bulunan Rauf Bey, Refet Paşa VE Dr. Adnan Bey ve Birçok tanıdık karşılamaya gelmişti. Konuşmak için Refet Paşa ile Rauf Bey'in kaldıkları Kalamış'taki köşke gittiler.
- Ankara'da neler oluyor? Bu hükümet krizinin nedeni ne? Ali Fuat Paşa Ankara'daki olayların iç yüzünü bilmiyordu. Çünkü Ankara'da yapılan toplantıların, sonuncusu dışında hepsine katılmıştı. Olayları özetledi ve dedi ki:
-Cumhuriyetin ilan edileceği günlerin arifesinde bulunduğumuzu zannediyorum.
Bilgi verdiği değerli kimseler Kurtuluş Savaşı'nın öncüleriydi. Bu bilgi Kurtuluş Savaşı öncülerini memnun etmedi. Düşmanı kovmaya yeterli buldukları, eski düzenin küçük düzeltmelerle sürmesinden yana oldukları anlaşılıyordu…
Bu saatte Halk Partisi Meclis Grubu da toplanmıştı.
Görüşmeleri sırasında bir uyum sağlanamayınca, Kemalettin Sami Paşa sorunu çözmek için Mustafa Kemal Paşa'nın yardımının istenmesini önerdi. Öneri kabul edildi. Mustafa Kemal Paşa grup toplantısına davet edildi. Mustafa Kemal Paşa gelince doğru kürsüye çıktı:
-Bakanlar Kurulu'nun seçiminden düşüncelerin dağıldığı anlaşılmıştır. Bana bir saat kadar izin verin, bulacağım çözümü arz edeyim.
Grup Mustafa Kemal Paşa'nın önerisini kabul etti. Paşa bir süre içinde parti ileri gelenleriyle görüştü, hazırladığı kanun tasarısını gösterdi, görüşlerini aldı. Kazım Karabekir İstanbul'a gitmek üzere Trabzon'da, Rauf Bey, Refet Paşa, Dr. Adnan Bey, Ali Fuat Paşa İstanbul'daydı. Ankara'da olsalardı belki onların da görüşlerini alırdı.
Saat 13.30'da parti grubu yeniden toplandı.
İlk sözü Mustafa Kemal Paşa aldı. Kısa bir giriş yaptıktan sonra hazırladığı kanun tasarısını okuması için başkanlık divanı katibine vererek kürsüden indi.
İşin özü değil ama biçimi, hukuki niteliği gibi konular tartışıldı. Bazı milletvekilleri Mustafa Kemal Paşa'ya Halifelik görevini de üstlenmesini önerdiler.
Bir-iki milletvekili acele etmemesini, enine boyuna görüşülmesini istedi. Dönemin en büyük hukukçusu kabul edilen Seyit Bey şöyle dedi:
-Önerilen şekil yeni bir şey değildir. Var olan anayasayı açıklamaktan ibarettir.
Tarihçi Abdurrahman Şeref Bey de şöyle dedi:
-Hükümet şekillerini saymaya lüzum yoktur. Hakimiyet kayıtsız şartsız milletindir dedikten sonra, kime sorarsanız sorunuz, bu Cumhuriyettir. Biz şimdi çoktan doğmuş olan çocuğun adını koyuyoruz. Ama bu ad bazılarına hoş gelmeyecekmiş. Varsın, gelmesin…
Değişiklik tasarısı grupça kabul edildi.
TBMM 29 Ekim akşamı saat 18.00'de Çorum Milletvekili İsmail Eker Bey'in başkanlığında toplandı. Divan katipleri Haydar Rüştü ve Ruşen Eşref Bey'lerdi. Salon birkaç günden beri elektrikle aydınlanıyordu.
Işıl ışıldı.
Anayasada yapılacak değişiklik tasarısı Anayasa Komisyonuna havale edilmişti. Komisyon çalışıyordu. Meclis komisyon kararı gelene kadar gündeminde bulunan konuları görüştü. Muhafız Taburu Komutanı İsmail Hakkı Tekçe, sekizinci Tümenden sekiz top almış, Meclis'in yanına yerleştirmişti. Cumhuriyet kabul edilince 101 top atışı yapılması grup toplantısında karara bağlanmıştı.
Başkan İsmet Bey, sırası gelince:
-Anayasa Komisyonu, anayasanın bazı maddelerinin değiştirilmesi hakkındaki kanun tasarısının öncelik ve ivedilikle görüşülmesini öneriyor dedi.
Kabul edilmesi üzerine komisyonun raporunu okuttu. Raporu ve tasarıyı Ruşen Eşref Bey gür gür sesiyle okudu.
Tarihi oturum başlamıştı……”
…..
Sevgili okurlar, Cumhuriyetin ilanının gerçekleştirildiği O AN'ları, ömrünü Cumhuriyet Tarihi'nin kaleme alınmasına adamış Turgut Özakman'ın kaleminden aktarıyorum.
Haftaya tarihi oturumu ve Cumhuriyetin ilanını paylaşacağım.
Bu tarihi anları paylaşmanızı dilerim.
Haftaya devamında bulaşabilmek üzere şimdilik;
Esen kalın, hoşça kalın….
Makaleyi Paylaş Facebook'ta Paylaş Twitter'da Paylaş
Yorum yazarak Yeşilgiresun Gazetesi Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Yeşilgiresun Gazetesi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler Yeşilgiresun Gazetesi editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı Yeşilgiresun Gazetesi değil haberi geçen ajanstır.
Şimdi oturum açın, her yorumda isim ve e.posta yazma zahmetinden kurtulun. Oturum açmak için bir hesabınız yoksa, oluşturmak için buraya tıklayın.
Yorum yazarak Yeşilgiresun Gazetesi Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Yeşilgiresun Gazetesi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler Yeşilgiresun Gazetesi editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı Yeşilgiresun Gazetesi değil haberi geçen ajanstır.