Birinci Paylaşım Savaşı'nda "Kafkas Cephesi'nde" gerçekleşen "Türk-Rus" savaşlarının 22 Aralık ile 15 Ocak 1915 arasındaki dönemine "Sarıkamış Harekâtı "(eylemcesi) denmektedir.
İki büyük devlet, iki büyük ulus olarak baktığımızda karşı karşıya gelen Çarlık Rusya'sı ile Padişahlık Osmanlısıdır. Tarihsel sürece, toplumsal devinimlere, toplum bilimsel çözümlemelere, yönetimsel aşamalara baktığımızda iki devlet de içten içe kaynamakta, bitişin, tükenişin, daha ileri toplumsal dönüşümlere geçişin son anlarını yaşamaktadır.
Ne çarlık anlayışı, ne padişahlık anlayışı iki yıl, sekiz yıl sonra gerçekleşecek büyük aşamanın, devrimin ne ayrımında olacaktır ne de ayak seslerinin bilincine varacaktır.
Sonuçta savaşan, Sarıkamış'ta karşı karşıya gelen iki devletten 1917'de Sovyetler Birliği, 1923'te Türkiye Cumhuriyeti doğacaktır. İkisi de tüm dünyayı etkileyecek, toplumların, kişioğlunun yaşamında yeni aşamalara umut olacaktır.
Sarıkamış'ta yaşananlar bireysel ağlatı olarak da toplumsal duyarlılık olarak da yalnız Türkleri, Rusları değil yeryüzünün tümünü etkilemiştir. İnsanın yaşadıkları, insanın bireysel tarihi toplumsallığı da içererek yazma, sanata konu olur. Sarıkamış'ta yaşananlar da böyledir. Bizim yazınımızda, sanatımızda Sarıkamış konulu nice yazın, sanat ürünleri varsa Rus yazını, sanatı için de durum böyledir. Gerçek olan toplumu oluşturan bireyin duyguları, düşünceleri, yaşadıkları, özlemleri, düşleri, ağlatısıdır. Gerçek olan, tek gerçek olan budur. Yazın gerçeği, sanat gerçeği diyoruz buna. Sarıkamış'ta yaşananların Sarıkamış'a yakılan türkülerin, ağıtların, destanların özü, gerçeği, nedeni budur.
Konuyla ilgili tümce tümce, sayfa sayfa, kitap kitap öğrendiklerimizden aktaralım:
Rus güçleri 1 Kasım'dan başlayarak sınırı geçer. Hasan İzzettin Paşa 3.Ordusu'yla Pasinlerin doğusundaki Köprüköy'de Rusları durdurur. Geri çekilen Ruslar 18 kilometre doğudaki Azap sırtlarında yer tutarlar. 3.Ordu birlikleri elde ettikleri başarılara karşın Rusları Azap'tan atamaz. Başkomutan Vekili, Harbiye Nazırı Enver Paşa Rusların Doğu cephesini çökertmek düşüncesindedir. Durumu incelemek için Hafız Hakkı Bey'i cepheye gönderir. Kendi de Alman yardımcısı Bronsart ile cepheye gider.
Durumu inceleyen Hafız Hakkı Paşa uygun olmadığı düşüncesiyle "taarruz buyruğunu" yerine getirmez. Enver Paşa, Hafız Hakkı Paşa'yı görevden alır. 3.Ordu'nun yönetimini de üstüne alır.
Enver Paşa, Sarıkamış - Erzurum arasındaki büyük Rus güçlerini II.Kolordu'yla sıkıştırırken öteki iki kolorduyla Bardız, Oltu yönlerinden ilerleyerek Rus Ordusu'nu geriden kuşatarak yok etmek düşüncesindedir.
22 Aralık'ta Hafız Hakkı Paşa'nın yönettiği 10. Kolordu Narman bölgesindeki Rus güçlerini Oltu yönüne atar. Etkisiz duruma getirir. 9.Kolordu'nun öndeki 29.Tümeni ile 24 Aralık'ta Bardız'a ulaşan Enver Paşa 25 Aralık'ta geride kalan öteki birlikleri beklemeksizin Sarıkamış üzerine yürür.
Bardız Geçiti'ndeki Rus güçlerini gece yarısına dek süren çatışmalarda Sarıkamış'a atar. Yetişen 17.Tümen'le birlikte Sarıkamış'ı "taarruza" başlar. Taarruz dirençle karşılaşır, gelişmez, durur. Ruslar Sarıkamış'ta başkaca güçler de toplar. Sarıkamış'a bir an önce ulaşmak için, Rusları burada yenmek için ivedi davranılarak zorlama yürüyüşle Allahuekber Dağları'nı aşan 10. Kolordu 28 Aralık günü Sarıkamış'ın doğusuna varmayı başarır. İki kolordu Sarıkamış'ta birleşir. Birleşen ordular Sarıkamış Dağları'nda, Allahuekber Dağları'nda "çarpışmalar", "soğuk", "açlık" yüzünden erimiş, iki kolordunun savaşçı sayısı 10.000 kişiye inmiştir. İki kolordunun Aralık'ın 29' unda öğleden sonra başlayan taarruzu gece de sürer. Küçük bir güç Sarıkamış'a girer. Sonra çekilmek zorunda kalır. 30 Aralık'ta yapılan saldırı da başarılı olmaz...
Enver Paşa umudunu Rus güçlerine tam karşıdan yüz yüze saldıran II. Kolordu'ya'' bağlar. Bu kolordu Sarıkamış'a 40 kilometre uzaktadır. 4 Ocak sabaha karşı Rus güçleri saldırıya geçer. Bu güçler Sarıkamış'ın kuzeyinde yer tutan 9.,10. Kolordu'nun kalanlarından sekiz kat üstündür.
5 Ocak sabahı Enver Paşa, II.Kolordu'nun eylemini hızlan ırmak için 9., 10. Kolorduları, "sağ cenah ordusu" adıyla generalliğe yükselttiği Hafız Hakkı Paşa'nın yönetimine vererek "cepheden" ayrılır. Hafız Hakkı Paşa çekilmeye karar verir. 9.Kolordu çekilme fırsatı bulamaz. Komutan İhsan Paşa ile birlikte Ruslarca tutsak edilir. 10.Kolorduysa Bardız yönünde çekilmeye başlar.
Yorum yazarak Yeşilgiresun Gazetesi Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Yeşilgiresun Gazetesi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler Yeşilgiresun Gazetesi editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı Yeşilgiresun Gazetesi değil haberi geçen ajanstır.
Şimdi oturum açın, her yorumda isim ve e.posta yazma zahmetinden kurtulun. Oturum açmak için bir hesabınız yoksa, oluşturmak için buraya tıklayın.
Yorum yazarak Yeşilgiresun Gazetesi Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Yeşilgiresun Gazetesi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler Yeşilgiresun Gazetesi editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı Yeşilgiresun Gazetesi değil haberi geçen ajanstır.