Zıpçık: Kızılağaç fidelerinin, dallarının yeşermesiyle başlayacak, yazboyu sürecek oyun aracını çakıyla üreten; yarışması, yengisi, yenilgisi olmayan oyunlardandır zıpçık. Köyde ilkokul yaşlarında edinilmeye başlanır keskin bir çakı. Onunla kalem ucu sivriltilir, kuşlastiği çatalı yapılır, oyuncak çark, beldemiri, araba, kayık, değnek...yapılır. Bu erken yaşlarda köstüre, bileği aracılığıyla bıçağın ağzını iyice keskinleştirme becerisi geliştirilir. Zıpçık(zıp-çık,zıp-cug);kızılağaç dal uçlarından, kızılağaç sürgünlerinden...yapılır. Yeşermeye, başlamış, iyice su yürümüş bir dal ucu, bir sürgün kesilir. Bunun ucu çakıyla yüğlenir.Geriden, üç dört santimetre olacak biçimde zıpçık oluşturmak amacıyla sürgünün kabuğu çakının altında bastırılarak döndürülür, yuvarlak çizgi oluşturulur.İş şimdi kabuğu yarmadan burdan çıkarmak, zıpcığa dönüştürmektir: "Gabug yarılmasın diye azıcug yumuşadmag gerekü. Kabukları tükürümüzle ısladudug. Undan sora dizimizin üsdüne guyardug. Biçağın sapıyla ısladumuz yeri döndüre döndüre döverdüg. Yarılmiyen ama iyice gövdeden ayrılan kabuğu dalı sol elimizle duddugdan sora sağ elimizin baş ile işared parmaile sıkıca dutar çevirirdig.Zıp diye, pıd diye çıkardı zıpcug.Bi ucunu çakıyla iyice inceltüdük.Dişimizle azıcug ezerdüg,buri daraltudug.Zıpcumuzu yapardug.Az da unutuyudum, Zıpcug çıkmadan dizimizi! üsdünde unu çakuyle döverken bi de tekelleme sölerdüg. Bu tekellemeyi sölemeseg zıpcug çıkmiceg, yarılacag sanırdug. Böyüglerimden duyduğum, zıpcug yaparken benim de sölediğüm tekelleme şuydu: zili zili zıpcug/gıli gıli gıpcug/Anan köprü başında yumuta bişümüş/Baban köprü başında yumuta bişümüş/Anan demen yanında yumuta bişümüş/Baban demen yanında yumuta bişümüş/çıg da yi/pıd da yi/pıd da yi /çıg da yi/sen çıg da yi/sen çıgmasan unu id yiyiceg/çıg da yi... Zıpcug çıgdıgdan sonra unu azımıza alarak boyuna öddürüdük ineg yayarken,okula giderken,okuldan gelüken,tenefüslerde...Ben soraki yıllarda çocuklara da öğreddim yapmasını. ( Zıpcıktan başka boru, ışıldit de yapılırdı.Bunlar daha da beceri isteyen üretimlerdi “El becerilerim iyice gelişmişti.Güzel zıpcuglar yanında boru,ışıldig de yapardım.Işıldiğe kimileri düdüg de derdi. Boru gızılağaç dalından olmazdı.Dal çıkmtuları az ağaç fideleri gereküdü.Bunun içün en uygunu uyuzlug,firma fideleriydi.Bunlardan uygun olanını gaşlardan bulub keserdim.Deyneg biçümüne dönüşdürüdüm.Sora bi ucundan başliyereg bunu sona gadar gıvrım gıvrım yarardım. İlg başdan kabuğu dutarak sonuna gadar çıkarudum.Sora bunu ucu ince,geriye doru gidereg galınlaşacag biçimde sarardım.Sararken de yıkılmasın,çıkmasın diye belli yerlerini meravucan dikenini çivi gibi gullanarag boruya sokardım.Boruyu yabdgdan sora ince ucu için bi zıpcug yapar buriye dakardım. Öddürürdüm.Galın bi ses,boru sesi Oyrağlara,demen yanlarına, Çalışlara,Cangirig yanlarına...yayıludu.Hemen hemen her baççada beğem gibi bir olduğu için ortalug boru sesine keserdi. Birbirimize nisbet yaparcasına öddürüp durudug." "Işıldig de usdalıg isderdi.Kızılağaç,fırma dallarından yapardım.Değneg galınlığında bi dal keserdim.Dalın ince yerinin ucunu çakuyle çapraz keserdim.Geriden dal çıkıntusunun dibini kabuğun tümünü kapsiceg biçimde çakuyle yarardım. Dalın gerisiyle ilerisi arasındaki bağlantıyi goparudum. Ucdaki çapraz kesüğün ters yanının az geresine digdördgen bir hava delü açardım kabuğu uygunca çıkararag. Sora zıpcug çıkaru gibi bunu da dövereg yumuşadudum. Özenle çıkarudum. Geriye galan gısmı hava delüğü üsd çizgüsününde geriye doru çukurlaştırarak keser çıkarudum.Sora özenle çıkarduğum,belli biçimi olan gabuğu çıkardım yere yerleşdürüdüm.Işıldim tamamdı.Kesgin bir sesi olurdu.Öddürüp durudum...Ben şimdi de deng düşünce ışıldig yapuyum çucuglara,torunumu...Işıldig bizim uygun aylarda üreddimiz bi çeşid polis düdüğüydü..." Yansıma kökten türeyen sözcüğün çeşitleri, yan anlamları, değişmeceli anlamları yaygındır "zıpçık, zıpcık, zıpçuk, zıpcuk, zıpçıg, zıpçı, zıpçıktı, zıpcıgdı,zıpçıklamak,zıpçıklı, zıpır, zıppadag,zip diyi,zıpçug çıkarmag, zıpçug yapmak,zıpcug gibi, zıpcug ağazlu, zıpcuğa dönmek "Esgiden ekin gazuluka türkü de yakuludu. Geveze olanın biri bi gızı isdedicegmiş.Eme gız olanı sevmiyu.İmicide olanın önünü kesmiş isdemesinler,gelmesinler diye:”Ekinleri gazıyum/Dene atarım dene/Beni isdedicegmiş/Zıbcug ağazlu gene" Makaleyi Paylaş Facebook'ta Paylaş Twitter'da Paylaş
Yorum yazarak Yeşilgiresun Gazetesi Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Yeşilgiresun Gazetesi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler Yeşilgiresun Gazetesi editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı Yeşilgiresun Gazetesi değil haberi geçen ajanstır.
Şimdi oturum açın, her yorumda isim ve e.posta yazma zahmetinden kurtulun. Oturum açmak için bir hesabınız yoksa, oluşturmak için buraya tıklayın.
Yorum yazarak Yeşilgiresun Gazetesi Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Yeşilgiresun Gazetesi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler Yeşilgiresun Gazetesi editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı Yeşilgiresun Gazetesi değil haberi geçen ajanstır.